Op verzoek van Iederin heeft het Nibud onderzoek gedaan naar de gevolgen van de geplande WMO-hervorming. Door het afschaffen van het abonnementstarief en herinvoeren van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage, kunnen kosten flink gaan stijgen. En dat is slecht nieuws, want mensen met een handicap of chronische ziekte hebben vaak al te maken met extra kosten. Zo’n 40% van deze groep mijdt daarom nu al zorg of ondersteuning, omdat ze de kosten niet kunnen dragen. Dat heeft enorme gevolgen voor hen én de maatschappij. Bovendien zou dit betekenen dat de positie van veel mensen zal verslechteren: dat is in strijd met het VN-verdrag Handicap waar Nederland zich aan verbonden heeft. Daarom wordt opgeroepen het plan te herzien en daarin de positie van mensen met een levenslange en levensbrede handicap beter mee te nemen.

Strijd met het VN-verdrag

De voorgestelde herziening in de WMO is in strijd met het “Standstill-beginsel” uit het VN-verdrag. Dit beginsel stelt dat de positie van mensen met een handicap niet achteruit mag gaan. De slechtste mogelijkheid is in feite stilstaan, vandaar het Standstill-beginsel. Als de kosten voor WMO-ondersteuning omhoog gaan, gaat de positie van mensen met een handicap dus achteruit. Door de hoge kosten hebben zij minder kans om op gelijkwaardige wijze mee te doen in de samenleving.

Aanbeveling VN-comité

Dat het kabinet deze WMO-herziening voorstelt, laat goed zien dat er in Nederland nog te weinig kennis over het VN-verdrag Handicap is. Juist in september werd Nederland op de vingers getikt door het VN-comité bij het verdrag: wet- en regelgeving is te weinig in lijn met het verdrag, en kennis ontbreekt bij beleidsmakers en juristen.

Waarom een eigen bijdrage?

Er is al jaren kritiek op de verschillende eigen bijdragen en de indeling daarvan. Zo betalen veel mensen met een handicap of chronische ziekte elk jaar hun eigen risico aan de zorgverzekering, gelden er eigen bijdragen in de WLZ, WMO, en is er medicatie die niet vergoed wordt. Dus waarom is er dan toch een systeem van eigen bijdragen? En waarom wil de overheid dat nu weer veranderen?

Het idee achter de eigen bijdrage is deels om mensen te ontmoedigen. Als je de ondersteuning niet écht nodig hebt, is zo’n eigen bijdrage een drempel om iets aan te vragen. Daarmee probeert de overheid kosten te drukken. Bovendien kun je beredeneren dat mensen zonder handicap ook kosten maken voor bijvoorbeeld een fiets (hulpmiddel) of andere hulp die er voor iemand met een handicap misschien net anders uitziet.

Een paar jaar geleden is bij de WMO het abonnementstarief ingevoerd: ongeacht hoeveel en welke hulp je uit de WMO ontvangt, je eigen bijdrage stijgt nooit boven een vast bedrag uit. Op dit moment is dat bedrag maximaal €21,- per maand. Het maakt dus niet uit of je één of meerdere voorzieningen hebt, maar het maakt ook weinig uit hoe hoog je inkomen is. Dat is duur voor de gemeenten, die de hulp betalen, maar zorgt er ook voor dat mensen makkelijker hulp aanvragen; meer kosten voor de gemeente dus. Daarom wil de overheid toch weer een inkomensafhankelijke eigen bijdrage, zodat mensen die meer geld hebben, meer bij gaan dragen. Groot nadeel? Daarmee wordt het veel moeilijker om te sparen, de uitvoering is ingewikkelder en het geeft mensen meer onzekerheid. Daarmee komt de bestaanszekerheid voor veel mensen dus in het geding.